Framkvæmdaleyfi fyrir Suðurnesjalínu 2 verði gefið út með lögum

Ásmundur Friðriksson, þingmaður í Suðurkjördæmi, er fyrsti flutningsmaður lagafrumvarps um að gefa út framkvæmdaleyfi fyrir Suðurnesjalínu 2 og hefur lagt frumvarpið fram á Alþingi. Auk Ásmundar eru þau Bryndís Haraldsdóttir, Brynjar Níelsson, Haraldur Benediktsson, Jón Gunnarsson, Njáll Trausti Friðbertsson, Óli Björn Kárason, Páll Magnússon, Vilhjálmur Árnason flutningsmenn.

Samkvæmt frumvarpinu hefur Landsnet leyfi til framkvæmda við lagningu raflínu, Suðurnesjalínu 2, samkvæmt aðalvalkosti, valkosti C, í skýrslu Landsnets um mat á umhverfisáhrifum, þrátt fyrir ákvæði skipulagslaga og ákvæði laga um mat á umhverfisáhrifum. Þá skulu sveitarfélögin Hafnarfjörður, Vogar, Reykjanesbær og Grindavík birta opinbera tilkynningu þessa efnis innan tveggja vikna frá gildistöku laganna.

Í greinargerð með frumvarpinu segir að markmiðið með framlagningu þess er að lögfest verði heimild til að veita Landsneti leyfi til framkvæmdar við lagningu Suðurnesjalínu 2 í landi sveitarfélaganna Hafnarfjarðar, Voga, Reykjanesbæjar og Grindavíkur. Styrking flutningskerfis raforku á Suðurnesjum er aðkallandi verkefni og hafa Suðurnes verið sett í forgang með þingsályktun um stefnu stjórnvalda um uppbyggingu flutningskerfis raforku. Mikilvægi framkvæmdarinnar er óumdeilt og framkvæmdin er á skipulagi þeirra sveitarfélaga sem hún liggur um. Þá lauk mati á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar með áliti Skipulagsstofnunar 22. apríl 2020 en í því var fjallað ítarlega um aðalvalkost framkvæmdaraðila, auk fimm annarra valkosta. Þrátt fyrir þetta hafa orðið óútskýrðar tafir á framkvæmdaleyfum vegna framkvæmdarinnar. Í því sambandi verður einnig að horfa til þess að umrædd sveitarfélög höfðu áður gefið út framkvæmdaleyfi vegna framkvæmdarinnar sem ógilt voru á grundvelli þess að ekki hefði verið fjallað nægjanlega um jarðstrengsvalkosti í mati á umhverfisáhrifum. Úr þeim ágalla hefur nú verið bætt og niðurstaðan er sú að aðalvalkostur sé heppilegastur með tilliti til kostnaðar og náttúruvárhættu á svæðinu. Þá liggur fyrir að framkvæmdin uppfyllir ekki þau viðmið sem sett eru um lagningu jarðstrengja í þingsályktun um stefnu stjórnvalda um lagningu raflína, nema á því svæði sem næst er Hafnarfirði. Þá liggur fyrir að möguleikar til lagningar jarðstrengja á svæðinu eru að einhverju leyti takmarkaðir. Líklegt er að jarðstrengsmöguleikar nýtist betur í öðrum hlutum flutningskerfisins á svæðum sem falla undir viðmið í stefnu um lagningu raflína. Frekari dráttur á framkvæmdum er því óviðunandi þegar um svo mikilvæga framkvæmd er að ræða.

Um langa hríð hefur Landsnet áformað byggingu 220 kV raflínu milli Hafnarfjarðar og Rauðamels í landi Grindavíkur, Suðurnesjalínu 2. Markmið framkvæmdarinnar er að auka afhendingaröryggi og flutningsgetu en framkvæmdin er mikilvæg fyrir meginflutningskerfið og tengingu milli Suðurnesja og höfuðborgarsvæðisins.

Suðurnesjalína 1, 132kV raflína, liggur frá Hamranesi í Hafnarfirði að Fitjum í Reykjanesbæ og er eina línan sem flytur raforku til og frá Suðurnesjum en ekki eru til staðar aðrar flutningsleiðir raforku fari hún úr rekstri.

Undirbúningur vegna Suðurnesjalínu 2 hefur staðið lengi yfir. Aðalvalkostur Landsnets (valkostur C) fylgir lagnaleið aðalskipulags Hafnarfjarðar 2013–2025 og felst í lagningu 32 km loftlínu um Hrauntungur. Frá sveitarfélagamörkum Hafnarfjarðar og Sveitarfélagsins Voga liggur hún samhliða Suðurnesjalínu 1. Innan þéttbýlismarka Hafnarfjarðar liggur svo 1,4 km jarðstrengur í jörðu á milli Hamraness og Hraunhellu. Raflínan er alls um 33,9 km löng og er stofnkostnaður áætlaður um 2.329 millj. kr.

Vegna aukinna jarðhræringa á svæðinu var í kjölfar mats á umhverfisáhrifum farið í frekari skoðun á mögulegum áhrifum eldgosa og jarðhræringa á fyrirhuguð mannvirki. Niðurstöður þeirrar skoðunar eru að loftlína sé mun öruggari valkostur en jarðstrengur við þær aðstæður sem er að finna á leið Suðurnesjalínu 2. Hvað varðar eldsumbrot og hraunrennsli er áhættan talin mjög sambærileg fyrir þá valkosti sem eru til skoðunar. Þar sem tíðni jarðhræringa á svæðinu með varanlegum höggunarhreyfingum eða mögnunar á hreyfingu við sprungubrúnir er umtalsvert meiri en tíðni eldgosa er talið rétt að miða frekar við slíka atburði við mat á líkum og jarðfræðilegri hættu við Suðurnesjalínu 2.

Suðurnesjalína 2 er framkvæmd sem er mikilvæg út frá þjóðarhagsmunum og því þarf ekki að fjölyrða um brýna nauðsyn þess að ráðast í hana. Óviðunandi töf hefur nú þegar orðið á málinu sem hefur velkst í kerfinu árum saman. Flutningsmenn telja ekki ásættanlegt að íbúar svæðisins þurfi að líða fyrir þær miklu ógöngur sem leyfisveiting til þessarar framkvæmdar hefur lent í. Flutningsmenn telja því nauðsynlegt að grípa í taumana til að koma í veg fyrir frekari tafir og flýta því að framkvæmdir geti hafist og leggja sem fyrr segir til að lögfest verði heimild fyrir framkvæmdinni til að eyða óvissu, segir m.a. í greinargerðinni með frumvarpinu.